Przewodnik po Katowicach

Katowice to miasto położone na Górnym Śląsku, stolica województwa śląskiego oraz 10. miasto pod względem liczby ludności (307 233 mieszkańców. którzy zamieszkują 165 km²), co daje Katowicom 11. pozycję pod względem powierzchni. 

 

Katowice leżą na Wyżynie Katowickiej, która wchodzi w skład Wyżyny Śląskiej. Miasto to jest zlokalizowane na dziale wodnym Wisły i Odry, a przez Katowice przepływają rzeki: Rawa – dopływ Brynicy, (od której swoją nazwę wziął festival bluesowy Rawa Blues) – dopływ Brynicy i Kłodnica – dopływ Odry oraz mniejsze rzeki. 

Najwyższym wzniesieniem miasta jest Wzgórze Wandy (357 mn.p.m), a cała rzeźba terenu Katowic jest urozmaicona. 

 

Pochodzenie nazwy miasta

Trudno jednoznacznie podać, skąd się wzięła nazwa Katowice. Badacze mają kilka różnych teorii na ten temat. Pierwsza z nich głosi, iż mogła wziąć się od „kąty”, czyli od dawnego określenia chat zagrodników. Druga mówi o słowie  „kat”, gdyż tak  nazywany był pierwszy katowicki osadnik. Niemiecki  geograf oraz językoznawca Heinrich Adamy wywodził nazwę bezpośrednio od polskiej nazwy kota-"von kot, kotka = Katze". Adamy opublikował pracę o nazwach miejscowości na Śląsku, w której to jako pierwotną nazwę wymienia ją w obecnej polskiej formie "Katowice" podając jej znaczenie "Katzendorf", co oznacza “Wieś kotów". Niemcy zgermanizowali nazwę miejscowości na Kattowitz i tak  utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Katowice w okresie od 9 marca 1953 do 20 grudnia 1956 miały nazwę Stalinogród. Nazwę tę wprowadzono tuż po śmierci Józefa Stalina, dla uczczenia pamięci "Wielkiego Wodza i Nauczyciela mas pracujących i jego wiekopomnych zasług dla Polski", a wycofano w związku z odwilżą gomułkowską dnia 21 października 1956 roku.

 

Historia

Pierwszy zapis o Katowicach pojawia się u księdza Kazimierskiego, który wizytował parafię bogucką w 1598. jednakże początki miasta wiążą się ze znacznie wcześniej powstałymi rolniczymi osadami  z XIVi XVI w. oraz kuźnicami żelaza, które są obecnie dzielnicami miasta. Dzięki kuźnicom zaczęły rozwijać się pierwsze osady. Nad Rawą powstała Kuźnica Bogucka, która jest wspomniana po raz pierwszy w1397 i był to jeden z najstarszych zakładów tego typu w Polsce.Najstarszą dzielnicą Katowic jest Dąb, który jest zapisany w dokumentach z 1299 roku. 

Prawdziwy rozwój Katowic nastąpił z czasem uruchomienia 3 października 1846 przez Towarzystwo Kolei Górnośląskiej (Oberschlesische Eisenbahn AG, w skrócie OSE) połączenia Wrocławia z Mysłowicami. W kolejnych latach Katowice uzyskały połaczenie z ważniejszymi europejskimi  miastamim.in. Z Berlinem, Krakowem,Wiedniem i Warszawą. Miasto uzyskało prawa miejskie w dniu 11 września 1865, które nadał król Prus Wilhelm I Hohenzollern. Za czasów pruskiego panowania  (od 1742) na terenie dzisiejszych Katowic, szczególnie w XIX w. rozwijał się przemysł, zwłaszcza huty i kopalnie. Powstawały kościoły, szkoły, a na początku XX wieku także Teatr Miejski – obecnie Teatr Śląski.

 

I połowa XX wieku to w Katowicach czas Powstań Śląskich ( I powstanie - 1919r., 1920 – II powstanie, III powstanie- 1921 r. ). 20 marca 1921 r. miał miejsce Plebiscyt na Górnym Śląsku. 51,9 % mieszkańcow okręgu katowickiego opowiedziało się za zostaniem w Niemczech, w samym mieście Katowice aż 85,4%. 15 lipca 1920 roku ustawa Sejmu RP mianowała Katowice stolicą autonomicznego województwa śląskiego z własnym Parlamentem (Sejm Śląski) oraz Skarbem (Skarb Śląski). Od 17 czerwca 1922 roku Katowice stały się częścią  Rzeczpospolitej Polski. 

 

Podczas II Wojny Światowej na terenie Katowic i w okolicy toczyły się walki. Niemcy wysiedlili wszystkich Żydów z miasta, a powstańców śląskich i duchowieństwo represjonowano.  Po II Wojnie Światowej miasto odzyskało swoją pozycję jako jeden z głównych ośrodków przemysłu w kraju. 

 

Atrakcje turystyczne 

Katowice nie są miastem o ściśle zabytkowym charakterze. Najstarszym obiektem w Katowicach jest  drewniany kościółek św. Michała Archanioła z XVI w. w Brynowie. Ponadto w Katowicach znajduje się kilkadziesiąt budowli mieszkalnych z XIX i początku XX wieku, w tym unikatowe osiedla: Nikiszowiec i Giszowiec. Nikiszowiec to osiedle robotnicze wybudowane dla górników kopalni "Giesche". Budynki – familoki z czerwonej cegły do tej pory zachwycają i są wizytówką miasta, są uznane przez Prezydenta Polski za Pomnik Historii. Od 1998 w budynkach dawnej cechowni i markowni szybu "Wilson" kopalni Wieczorek, położonej na Nikiszowcu, działa  prywatna Galeria Szyb Wilson. Odbywają się w niej liczne wystawy malarstwa, rzeźby, fotografii i jest ona miejscem obchodów różnych uroczystości.  Drugie zabytkowe osiedle Giszowiec jest uznawane za perłę patronackiej zabudowy. 19 października 2006 roku wTyskim Muzeum Piwowarstwa odbyło się uroczyste otwarcie Szlaku Zabytków Techniki. W centrum Katowic i Silesia City Center  ustawiono tablice informacyjne o miejscach, które tworzą ten szlak, a na nim są m.in oba wcześniej wspomniane osiedla. 

 

W Katowcach znajdują się także pałace: pałac Goldsteinów i pałac w Załężu oraz kilka zabytkowych kościołów w tym kościół Mariacki (kościoł zlokalizowany w samym centrum miasta, tuż obok Rynku), kościół garnizonowy, archikatedra Chrystusa Króla (największa katedra w kraju), bazylika z klasztorem franciszkanów z oryginalną karchilwarią w stylu modernistycznym oraz ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego– najstarsza murowana budowla sakralna w mieście.

W Katowicach zostało wybudowanych kilka wieżowców, m.in. Drapacz chmur z 1929–1930 przy ul. Żwirki i Wigury 15, który jest uznawany za przykład modernistycznej architektury. 

 

Katowice to nie tylko miasto postindustrialne, ale także miejsce, gdzie są oraganizowane liczne festivale. 

Do Katowic co roku przyjeżdżają tysiące osób, fanów muzyki bluesowej na najstarszy w Polsce i jeden z największych festivali na świecie, czyli Rawa Blues Festival, którego twórcą i organizatorem jest muzyk Ireneusz Dudek. 

Kolejnym festivalem znanym na całą Polskę jest OFF Festival, którego pomysłodawcą był Artur Rojek, były wokalista Myslowitz. Na OFF festival najważniejsza jest muzyka – alternatywna, jakiej nie usłyszysz w radiu czy w telewizji. 

 

W Katowicach działają liczne teatry, najstarszym jest Teatr Śląski, można zwiedzać muzea, w tym nowe budynki Muzeum Śląskiego. Miłośnicy sztuki nowoczesnej znajdą coś dla siebie w Galerii Sztuki Współczesnej BWA położonej na al. Korfantego, ale także w innych galeriach. Ponadto można oglądać wystawy w Galerii Rondo Sztuki zlokalizowanej tuż obok hali widowiskowej Spodek. 

 

Obiektem, który gościł wiele sław, nie tylko sportowych, jest właśnie wspomniany wcześniej Spodek, w którym miały miejsce koncerty takich sław jak m.in The Cure, Modern Talking czy Rammstein. W Spodku odbywały się Mistrzostwa mężczyzn w siatkówce czy koszykówce.